Niet minder dan 60.000 Hongaarse kinderen kwamen in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw enkele maanden naar Nederland en Vlaanderen om te herstellen van de ellende van de Eerste Wereldoorlog, het schrikbewind van de communistische dictator Béla Kun en de daarop volgende Roemeense bezetting (beide in 1919). De door de afdeling Arnhem ondersteunde vakgroep Nederlands van de Eötvös Loránd Universiteit (ELTE) in Boedapest heeft over deze kindertreinen eind vorig jaar een workshop georganiseerd en vervolgens een prachtige catalogus opgesteld.

 

 

De Hongaarse ELTE-masterstudenten Nederlands van ‘De Lage Landen – Onderzoekscentrum voor Culturele Transfer’ hebben veel materiaal verzameld over de Hongaarse kindertreinen, die werden georganiseerd door liefdadige stichtingen. Het gaat vooral om boeken, brieven en voorwerpen. Veertig hiervan zijn bondig beschreven en van context voorzien. De catalogus is tweetalig Hongaars-Nederlands. Over de Hongaarse kindertreinen was tot het verschijnen van deze catalogus nog maar weinig gepubliceerd. Het materiaal is eigendom van de Stichting Pro Nederlandistica.

 

Drie delen

De catalogus bestaat uit drie delen. In het eerste deel, 'Historische, politieke en religieuze context', is onder andere de fraaie omslag opgenomen van een boek van Henriëtte Kuyper (de dochter van ARP-voorman Abraham) over ‘Hongarije in oorlogstijd’. In het tweede deel, 'Documenten en culturele productie', valt het naambordje op van een Hongaars meisje dat in een groot gezin te Izegem geplaatst werd. Ze schreef ook een bedankbrief toen ze terug was in Hongarije. In het Hongaars weliswaar… Een in Rijswijk geplaatste jongen schreef aan zijn ouders: “Hoe gaat het Budapest? Wat maak Alice en György?” Ook dat zal moeilijk begrepen zijn.

 

 

Brief van Richárd Bodoky aan zijn ouders, waarschijnlijk met een foto van hem bij het gastgezin.

 

Film

 

In het laatste deel, 'Herinnering en identiteit', is onder andere de film ‘Trein naar Holland’ uit 1987 van Hilde van Oostrum gedocumenteerd. Hier spreken de Hongaarse kinderen, op dat moment zelf ouderen, over hun ervaringen. Vaak positief, soms schrijnend, want het kwam ook voor dat de pleegouders weigerden hun gasten terug te laten gaan.

 

Boek uit 1940 met terugblik op de reis van het Hongaarse meisje Maritsa.

 

Arnhem en Utrecht

 

De afdeling Arnhem van de Orde heeft al jarenlang contact met de vakgroep Nederlands van ELTE. De docenten Judit Gera en Orsolya Réthelyi zijn aan Hongaarse kant de trekkers. Diverse projecten zijn door de afdeling Arnhem financieel ondersteund. Ook zijn regelmatig Nederlandse boeken overgedragen. Tijdens een recent bezoek aan Nederland vertelde Orsolya Réthelyi aan de Arnhemse coördinator NT&C Clasien Lever en mijzelf (coördinator NT&C van de afdeling Utrecht) over het boek. Ik heb nog niet zo lang geleden ELTE bezocht en in de praktijk meegemaakt hoe de lessen verlopen en met welke onderwerpen de studenten bezig zijn. Eén van de projecten is het vertalen van 'De Klucht van de koe' van Bredero, door masterstudenten – ga er maar aanstaan! De vakgroep telt momenteel zo'n tachtig studenten: zeventig bachelors, acht masters en twee promovendi.

 

Groepsreis studenten

 

Een groepsreis van Hongaarse studenten naar Nederland is inmiddels in voorbereiding. Voor de studenten wordt onder andere een stadsrondleiding georganiseerd en een lezing over de Nederlandse en Vlaamse cultuur. Het ELTE-vakgroepshoofd is daarnaast uitgenodigd voor een lezing over het onderwijs Nederlands in Boedapest bij de afdeling Utrecht of voor het gewest Oost-Nederland. Houd onze agenda’s in de gaten!

 

Aart A. de Veer

Afdeling Utrecht

 

 

Boek bestellen

 

Het boek "De ‘kindertreinen’. Voorwerpen en herinnering. – A ‘gyermekvonatok’. Tárgyak és emlékezet. Cahiers voor Neerlandistiek 9, ELTE Vakgroep Nederlands" (2018) kan besteld worden via kindertreinen@planet.nl. Na ontvangst van uw mail krijgt u de betalingsgegevens toegezonden. Kosten (inclusief verzending): € 15,- (Nederland) of € 20,- (België).