Tussen behoud en vernieuwing, dat was het thema van de gewestdagen Buitenland, die van 20 tot 22 september plaatsvonden in het zuid-Luxemburgse Esch-sur-Alzette, met name in de wijk/site Belval. De locatie bepaalde het thema, en vice versa: Belval was een van de belangrijkste sites van de staalreus Arbed, nu Arcelor-Mittal, die er nog altijd een beperkte activiteit uitoefent. Daarnaast is er nu een gloednieuwe universiteit. Kortom, een prima locatie voor een academische zitting over meertaligheid en migratie.

 

 

Een deel van de hoogovens, walserijen en andere industriële installaties van toen is op de site Belval bewaard gebleven als relieken van de eens zo bloeiende staalnijverheid. Die nijverheid is al decennia geleden afgebouwd onder druk van de globalisering en de verschuiving van de staalproductie naar maritieme sites als Sidmar.

 

Universiteit

 

De Luxemburgse overheid heeft de kans gegrepen om getuigen van industriële archeologie te integreren in de nieuwe vestiging van de pas opgerichte Luxemburgse universiteit. En het mag gezegd: het geheel oogt schitterend, spectaculair, verrassend. De universiteitsgebouwen, de oude hoogovens, een commercieel centrum met bioscoop, de Rockhal, de studentenresidenties, het hotel waar de meeste deelnemers verbleven - onder de stralende septemberzon kwam het allemaal perfect tot zijn recht.

 

      

 

Deelnemers

 

Tegen deze inspirerende achtergrond kon de afdeling Luxemburg deelnemers verwelkomen uit Duitsland (Keulen), Frankrijk (Parijs, Rijsel en Vence), Engeland (Londen), Extra-Muros, en ook enkele ‘binnenlandse’ afdelingen zoals Tilburg, Genk, Luik, Heerlen, Brussel-Zavel en Gent (onze Presidente Godelieve Laureys). Voorwaar een bont gezelschap dat de basiswaarden van de Orde, Amicitia en Tolerantia, ten volle beleefde. Voor sommigen was het de jaarlijkse ontmoeting met oude vrienden, voor anderen een eerste kennismaking met nieuwe vrienden.

 

 

Verlaten mijnsite

 

Het weekend begon met een flink voorgerecht: een bezoek aan de verlaten mijnsite van Fond-de-Gras (ook wel Minett Park genoemd). Na de hartelijke begroetingen op het gezellige terras van een historische 'estaminet' voor mijnwerkers bracht een mijntreintje ons naar een oude, maar nogal kille en vochtige mijngang voor een merkwaardig bezoek. Wij kregen er een beeld van de ontginning van het (eerder arme, povere) minett ijzererts dat historisch mee aan de basis lag van de grote Luxemburgse staalindustrie.

 

  

 

 

’s Avonds werden de gewestdagen dan officieel op gang gefloten tijdens een etentje in het restaurant van hotel The Seven, in Esch-sur-Alzette. Afdelingsvoorzitter Freddy Bracke heette alle deelnemers van harte welkom en lichtte het programma voor de komende dagen verder toe. Het zou druk worden, zoveel was duidelijk.

 

Meertaligheid en migratie

 

Het programma op zaterdag werd geopend met een academische zitting in een auditorium van het Maison du Savoir (leuke naam overigens) van de Université de Luxembourg. Het thema van deze zitting was ‘Meertaligheid en migratie’: een onderwerp dat Luxemburg bij uitstek aanbelangt. Dit werd ook benadrukt door de Luxemburgse minister voor Gezin en Integratie Corinne Cahen tijdens haar gevatte en duidelijke inleiding. Afdelingsvoorzitter Freddy Bracke had deze problematiek eerder al aangekaart in een begeleidende tekst die hij schreef voor de deelnemers aan de gewestdagen (zie helemaal onderaan dit verslag).

 

Lëtzebuergesch

 

Daarna was het woord aan professor Fernand Fehlen, docent en onderzoeker aan de Luxemburgse Universiteit. Hij ging in op de unieke positie van het Lëtzebuergesch in het groothertogdom. In tegenstelling tot andere landen met verschillende taalgemeenschappen, zoals Zwitserland, België en Canada, is Luxemburg volgens hem een land met één enkele taalgemeenschap waarvan de leden meertalig zijn. Luxemburg kent dus geen echte taalgrens, zoals die in België wel is vastgelegd. De drie landstalen en het Engels (als eerste – echte – vreemde taal) vervullen verschillende functies in de communicatie, en de verdeling van de functies van de diverse talen vormt de grondslag voor de taalkundige entente cordiale in Luxemburg.

 

   

 

Taalidentiteit

 

Na Fernand Fehlen ging professor emeritus Ludo Beheydt, lid van de Orde in de afdeling Leuven, dieper in op het fenomeen taalidentiteit. Taal creëert culturele identiteit, stelde hij. Dat doet ze op twee manieren. Enerzijds schept ze een gedeelde identiteit doordat ze de gedeelde betekenissen, waarden en normen op eenzelfde manier verwoordt. Dezelfde taal spreken, betekent door dezelfde bril naar de werkelijkheid kijken. Het creëert een gedeeld web van betekenis en daardoor een groepsverbondenheid. Anderzijds grenst het spreken van dezelfde taal de taalgemeenschap ook af van diegenen die een andere taal spreken. Wie mijn taal niet spreekt deelt niet in mijn betekenisnetwerk.

 

Interculturaliteit

 

In zijn toespraak brak professor Beheydt een lans voor meer interculturaliteit in plaats van multiculturaliteit, de term die nu vaak gebruikt wordt om de culturele diversiteit van onze maatschappij te beschrijven. Gemeenschappen worden volgens hem gecreëerd door interactie. Dus als wij af willen van de multiculturele maatschappij met schotten tussen de grote groepen anderstaligen en etnisch-culturele minderheden, dan zal interculturaliteit de enige optie zijn. Het taalbeleid zal dus gericht moeten zijn op het optimaal toegankelijk maken van de beleidstaal en de omgangstaal van de gemeenschap voor alle groepen in de samenleving. Alleen op die manier kunnen alle groepen efficiënt participeren in de cultuur en mee bouwen aan een gedeelde culturele identiteit.

 

Presidente

 

De boeiende academische zitting van zaterdagochtend werd afgerond door President Godelieve Laureys. Zowel vanuit haar eigen linguïstieke expertise als emeritus-hoogleraar Scandinavistiek, als vanuit haar positie in ons taal minnend genootschap gaf zij een krachtige synthese en tegelijk haar gedegen visie op de behandelde problematiek. Ze deed ook het opmerkelijke verzoek aan de deelnemers om de smartphone wél aan te zetten tijdens de zitting, en in de mailbox de PrincEzine te openen…

 

De muzikale omlijsting van deze geslaagde academische zitting werd verzorgd door lyrisch bariton Wim Smets, op de piano begeleid door Jan Debel. Zij brachten aantrekkelijke aria’s van Giordani, Richard Strauss, Millöcker en Mozart.

 

   

 

Site Belval

 

Na de middag konden de deelnemers een geleid bezoek brengen aan de site van Belval. Zowel het rijke verleden als staalfabriek en de ontstaansgeschiedenis van de moderne Luxemburgse universiteit, met al haar architecturale innovatie, kwamen aan bod. Daarvoor konden we rekenen op de kundige commentaar van enkele meertalige gidsen. Een speciale vermelding verdient zeker ook de universiteitsbibliotheek, (officieel het Luxembourg Learning Center – sic…), die is ondergebracht in een voormalige fabriekshal. De hypermoderne bibliotheekaccommodatie contrasteert op schitterende wijze met de oude fabrieksinstallaties die nog zijn overgebleven. Voor wie ooit in Luxemburg passeert of verblijft, is dit echt een bezoek waard.

 

      

 

   

 

Ambassadeur

 

’s Avonds was er dan het traditionele galadiner, dat voorafgegaan werd door een receptie aangeboden door de Nederlandse ambassadeur Han-Maurits Schaapveld. Zelf was hij jammer genoeg verhinderd, maar hij werd gepast vertegenwoordigd door zijn medewerker, ons lid Stefan Van Look. De receptie vond plaats in de unieke tuin van zijn residentie in de stad Luxemburg (Kirchberg).

 

 

Galadiner

 

Het galadiner zelf vond plaats in het restaurant van hotel Légère in Munsbach. Tijdens dit diner werd uittredend gewestpresident Rutger Hornikx uitgebreid in de bloemetjes gezet in verschillende toespraken, onder meer door Ward Coppens, voorzitter van Extra-Muros en langjarige vriend van Rutger, die bovendien de nieuwe gewestpresident Chistophe Ommeganck alle succes toewenste. Ook de nieuwe gewestpresident Christophe Ommeganck (in eigen vertrouwde omgeving!) en President Godelieve Laureys spraken hun welgemeende waardering en dank uit voor al het werk dat Rutger presteerde voor ons gewest, en daarmee ook voor de Orde. Het werd een memorabele avond, niet enkel omwille van de gastronomische hoogstandjes, maar ook en vooral wegens de vele hartelijke emotionele hoogtepunten gedragen door een groot gevoel van samenhorigheid.

 

Esch-sur-Alzette

 

Op zondagochtend stond een bezoek aan Esch-sur-Alzette, de hoofdstad van het mijnbekken (en toekomstig culturele hoofdstad van Europa, in 2022), op het programma. Eén groep werd door een Engelstalige gids op sleeptouw genomen om de architecturale bijzonderheden van deze stad te ontdekken. Esch-sur-Alzette kwam vooral tijdens de bloeiperiode van de staalindustrie tot ontwikkeling, dat wil zeggen eind negentiende en – vooral - begin twintigste eeuw. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de art nouveau-stijl prominent aanwezig is, wat de stad een eigen cachet bezorgde. De tweede groep bracht een bezoek aan het Musée de la Résistance (Weerstandsmuseum), ook onder leiding van een Engelstalige gids. We moesten er tot de vaststelling komen dat de oorlog ook hier flink wat leed heeft berokkend.

 

 

Slachthuis

 

Als traditionele afsluiter volgde dan de afscheidslunch, opgediend in Brasserie K116, ondergebracht in een voormalig slachthuis en deel van een alternatief cultuurcentrum met de beeldige naam 'Kulturfabrik'. Ook hier werden we culinair verwend. Sommige deelnemers maakten gewag van een Bourgondisch weekend. De gebruikelijke afscheids- en vooral dankwoordjes voor iedereen werden kwistig rondgestrooid.

Monique Den Hartog, voorzitter van de afdeling Parijs, maakte van de gelegenheid gebruik om de volgende gewestdagen aan te kondigen: georganiseerd door de afdeling Parijs, maar wel met Straatsburg als reisdoel. Onder andere de Raad van Europa staat op het programma, we blijven dus Europees bezig… Volgens Monique wordt het volgend jaar eens te meer een topweekend. Vrijhouden dus maar, dat weekend van 13 en 14 juni 2020!

Twee uur na het afscheid verdween de zon achter de wolken en begon het zowaar te regenen.

 

Freddy Bracke

Voorzitter afdeling Luxemburg