Behoud en/of vernieuwing van bouwkundig erfgoed, hoe doe je dat? En hoe maak je wat je doet inzichtelijk voor leden van de Orde van den Prince? Die twee vragen stonden centraal op de gewestdag West-Vlaanderen begin mei. Het begin van het antwoord op de tweede vraag: organiseer de gewestdag op kasteel De Lovie in Poperinge, dat bouwkundig erfgoed is en nu wordt gebruikt als opvang voor mensen met een handicap.

 

 

Moet een 'folie' als een ijskelder uit de vorige eeuw worden gerestaureerd en onderhouden en zo ja, op wiens kosten? Kan een jachtpaviljoentje, zeg maar een huis der minne, in het bos, waar geen wilde dieren meer zijn, mensen nog aanspreken? Kan een megalomaan kasteel, dat niet zozeer bedoeld was als woning, maar eerder als ontvangstruimte om te imponeren, ingepast worden in een beleid dat zich vooral richt op solidariteit met wie het niet zo goed heeft? Geeft het pas dat paters, die naast de gelofte van kuisheid, de gelofte van armoede hebben afgelegd, een negentiende-eeuwse kapel, die niets bekoorlijks bezit behalve zijn 'heiligheid', restaureren tot een hypermodern Refectorium respectievelijk Scriptorium? Moeten in het kasteel van Het Couthof publieke middelen ingezet worden om het gebouw zelf en de wilde tuin met Manet-bruggetje in zijn oude glorie te herstellen?

 

          

 

Hoog niveau

 

Al deze vragen kwamen zo concreet niet echt naar voren op de heuglijke gewestdag West-Vlaanderen zelve. Daar hadden de sfeer en de amicitia en de wetenschappelijke uitleg alle prioriteit. Maar de academische zitting, die van heel hoog niveau was, toonde aan dat zowel de Vlaamse overheid als de bestuurders van de vzw De Lovie deze vragen niet uit de weg gaan.

 

 

Gewestdagvoorzitter

 

Leerkracht dramatische kunst Josette Van Hooydonck van de afdeling Westhoek, die de taak van gewestdagvoorzitter in extremis kreeg toebedeeld, las bij de opening van de gewestdag de nieuwe Keure voor en strooide vervolgens spaarzaam met minuten spreektijd. Zij deed dit op de hoofse en galante wijze, waarop alleen zij het monopolie bezit. Burgemeester Christof Dejaegher van Poperinge had het in zijn speech over Oranje en zijn geest, die tot tweemaal toe in de geschiedenis onze contreien heeft beïnvloed.

 

     

 

Niet-leden

 

Gewestvoorzitter Jan Vandromme beklemtoonde het vernieuwende aspect van deze gewestdag, daar ook niet-leden werden uitgenodigd. President Godelieve Laureys, die tijd noch moeite had gespaard om zich tot diep in de Westhoek bij ons te vervoegen, sprak wijze woorden over het belang van taal in onze disparate maar inclusieve maatschappij. De nieuwe Keure bekt beter voor jonge mensen en oogt ook beter naar de toekomst toe, stelde zij.

 

     

 

Bouwmeester

 

Daarna was het tijd voor de inhoud. An Malliet, projectverantwoordelijke bij het team van de Vlaamse bouwmeester, toonde op heel gedecideerde wijze welke weg de Vlaamse overheid is ingeslagen inzake erfgoed en verbouwingen. Toenmalig Vlaams Bouwmeester Bob van Reeth startte jaren geleden het systeem op van open oproep. Bij elke publieke opdracht werd een wedstrijd geopend, om zodoende de opdracht uiteindelijk aan de juiste persoon of het juiste team toe te kunnen kennen. Uit een totaal van tientallen kandidaten ontstaat in eerste instantie een lijst van tien architecten, die al snel tot vijf wordt teruggebracht. Die gaan dan samen met de opdrachtgever aan tafel zitten. Dan ontstaat een visie en pas daarna wordt een contract getekend.

 

Projecten

 

An Malliet toonde vrij snel, maar goed gedocumenteerd, een aantal projecten. Het Antwerpse Museum van Schone Kunsten, het stadhuis met belfort van Menen, een oud stadhuis in de Rupelstreek en de molens van Aarschot passeerden de revue. Een jeugdinstelling in Ruiselede en een gevangenis in Hasselt werden 'vernieuwbouwd'. Zo kwam het hele Vlaamse land aan de beurt.

 

Inclusie

 

Directeur Patrick Deferme van vzw De Lovie kwam met een heel mooi verhaal, waarin de term 'inclusie' de pendant werd genoemd van 'onze' amicitia en tolerantia. “Immers, wij hebben op basis van heel veel gesprekken ondervonden dat onze bewoners hun levenskwaliteit hier in het domein De Lovie zeer hoog inschatten.” Is een kasteel van deze 'envergure' ('grootscheepsheid') zinvol in een domein voor in hoofdzaak mentaal gehandicapte mensen? Ja, was het ondubbelzinnige antwoord: “Wij hanteren het begrip van omgekeerde inclusie.” Het kasteel kan volgens directeur Patrick Deferme het kloppend hart zijn van de werking. Daarbij zijn partners als het stadsbestuur van Poperinge en zelfs privé-personen of firma's heel gewenst.

 

Herbestemming

 

Dries Vandewoude kreeg vervolgens het woord. Hij is de projectmanager verantwoordelijk voor de herbestemming van kasteel De Lovie en het bijbehorende park. “Vandaag hebben jullie het vooraanzicht gezien van erfgoed. Maar daarachter zit een hedendaags zakelijk element.”

Het domein heeft een oude geschiedenis:

1856-1911: de familie Van Merris.

1912-1928: de familie De Bergheyck.

1929-1959: Sanatorium Sint Idesbald.

1960 tot nu: vzw De Lovie, ondersteuning van vooral mentaal gehandicapten.

 

Actueel gebruiken

 

Het kasteel actueel gebruiken, is de motor van heel het verhaal: alleen dit laat toe de recurrente (steeds terugkerende) kosten te dekken. Er kunnen in kasteel De Lovie dus evenementen gebeuren als de gewestdag. Pop up summer, toerisme, tentoonstellingen, zaalverhuur, gidsen en vrijwilligerswerk zijn aan zet…

 

 

Terug naar de gewestdag. Het huisorkest 'Sogno' speelde nog enkele liederen, onder andere van Eva de Roovere, voormalig zangeres van de Belgische folkformatie Kadril en daarna actief als solo-zangeres en cabaretier. Het was een ietwat lange, maar heel goed gestoffeerde academische zitting. Een maaltijd waarbij Pieter Breughel zijn vingers zou aflikken, sloot de avond op een waardige wijze af.

 

Pol Sansen

Afdeling Westhoek